تاریخچه سکونت در منطقه ساوجبلاغ
انجام بررسی گرفته پیرامون پیشینه سکونت گزینی در منطقه بیانگر نقش و اهمیت عوامل طبیعی در سکونت گزینی در منطقه بوده است که سبب شده پخش مراکز سکونتگاهی در نواحی برخوردار از شرایط مستعد طبیعی شکل بگیرد.
بررسی پیشینه تاریخی ساوجبلاغ از میان کتب ،تاریخی باستان شناسی و جغرافیایی حکایت از قدمت کهن و بسیار طولانی این منطقه دارد.
مهمترین عامل تأثیر گذار در پیشینه طولانی این منطقه موقعیت جغرافیایی آن و قرارگیری در مسیر ارتباطی غرب به شرق ایران جاده)
خراسان (بزرگ و عوامل محدود کننده طبیعی مانند کوه های البرز در شمال ارتفاعات اشتهارد و ایران مرکزی و کمی دورتر ارتفاعات زاگرس
کنار آب و هوای مناسب و وجود ،رودها چشمه ها و زمینهای مساعد برای فعالیت های کشاورزی باعث گردیده قدیمی ترین شیوه سکونت را در منطقه شاهد باشیم.
وجود شرایط مستعد طبیعی باعث گردیده منطقه مورد مطالعه از دیرباز هزاره هشتم قبل از میلاد محل استقرار تمدن باشد .
وجود تپه های باستانی گنج تپه و سیاه تپه خوروین با قدمت دو هزار ساله تپه موشه لان اسماعیل آباد با قدمت چهار هزار ساله و تپه ازبکی با
قدمت هشت هزار ساله که مجموعه بزرگی از تمدن ایران و هـم عـصـر بـا تمدنهای سیلک کاشان تپه حصار دامغان سرزمین ری و تپه حسنلو
آذربایجان میباشد حاکی از قدمت تاریخی بسیار کهن این سرزمین است.
باید پذیرفت که موقعیت ساوجبلاغ در ادوار ماقبل تاریخ شرایط مناسبی را برای جذب اقوام مختلف داشته است.
“تاریخ تکرار می‌شود، مگر اینکه ما از آن درس بگیریم.”
– جورج سانتایانا
مجاورت با اقوامی همچون ،گیلها، تیپورها، آماردها و کاسیها تأثیراتی را در فرهنگ ماقبل تاریخ این منطقه ایجاد کرده است.
با کاوشهای باستان شناسی که در منطقه انجام گرفته آثاری از سکونت انسانی و همچنین داده های فرهنگی از قبیل ظروف سفالین و فلزی و .. به دست آمده است.
ذوق و سلیقه هنری ساکنان باستانی این منطقه را میتوان از نقوش زیبایی که بامهارت چشمگیری بر سطح ظروف سفالی مربوط به هزاره پنجم و . ششم پیش از میلاد نقش بسته مشاهده کرد.
گورستانهای باستانی خوروین در بخش چندار یکی از قدیمی ترین گورستانهای اقوام مهاجر است که وارد فلات مرکزی ایران شده و در آنجا
ساکن شده اند. پس از حفر و کشف آثار تپه خوروین و مقایسه این آثار با سایر آثار کشف شده از نواحی کردستان و مازندران میتوان نتیجه
گرفت از دورانهای پیش از تاریخ قومی از نواحی جنوب قفقاز به طرف ایران روانه شدند که برخی از آنها به طرف شمال شرق ایران سرازیر
شده و در اطراف ،قزوین مازندران و گرگان مسکن گزیدند و تا نزدیکی تهران پخش شدند.
تاریخ ساوجبلاغ از اقوام ماردها جدا نبوده است سکونت گزینی این گروههای قومی با توجه به بررسی انجام گرفته در محوطه های باستانی از اقوام مختلف به یادگار مانده و داده های فرهنگی در آن موجود میباشد.
مهمترین آنها شامل محوطه باستانی آغچه حصار، سرخاب، آران، چهاردانگه خوروین و چندار و دیگر محوطه های باستانی مربوط به دوران پیش از تاریخ تاریخی و اسلامی میباشد.
اولین حفاری و کاوش باستان شناسی در ساوجبلاغ در گنج تپه و سیاه تپه خوروین در ۹ خرداد سال ۱۳۲۸ به مدت نه روز به سرپرستی علی حاکمی» و «محمود راد» انجام گرفت که با بررسی و حفر و کشف