قدمت شهر هشتگرد
هشتگرد کجاست؟ این شهر به عنوان مرکزیت، اصلی‌ترین و مهمترین شهرستان ساوجبلاغ محسوب می‌شود.
این شهر به دلیل نزدیکی به تهران و به عنوان مرکز اداری سیاسی شهرستان رو به توسعه نهاد و توسعه خود را مدیون موقعیت نسبی
خود در ارتباط با دسترسی به شاهراه غرب کشور، استقرار شهرک‌های صنعتی و مجاورت با شهرهای اطراف خود یعنی شهر بزرگ کرج و
قزوین است که در دهه‌های اخیر به رشد فزاینده‌ای دست پیدا کرد و به یکباره جمعیت و وسعت آن چند برابر گردید.
این روند توسعه قابل مقایسه با دهه‌های گذشته نمی‌باشد.
بر طبق بررسی‌های انجام گرفته و به نقل از افراد قدیمی ساکن منطقه در مورد وجه تسمیه این شهر اغلب آنها بر این عقیده‌اند
که در زمان رضا شاه ۸ نفر از کردها با خانواده خود به این ناحیه مهاجرت می‌کنند و به همین علت این محل هشت کرد نامیده شد
کم کم بر اثر استفاده این کلمه توسط ترک زبانان روستاهای اطراف و هشتگرد تبدیل شد.
در لغت‌نامه دهخدا در مورد هشتگرد آورده شده است: «دهی است از بخش ساوجبلاغ شهرستان کرج که دارای ۸۰۹ تن سکنه،
آب آن از رود کردان و محصول عمده‌اش غله، صیفی، بن شن، انگور و لبنیات است. امامزاده‌ای دارد که بنای آن قدیمی است.»
هشتگرد دارای تاریخچه حدود یک قرن است و از زمان توسعه آن بیش از چند دهه نمی‌گذرد.
جمعیت اولیه آن را کردهایی تشکیل می‌دهند که از اطراف صحنه کرمانشاه به ویژه روستای جیحون آباد به این محل مهاجرت کردند.
از بدو ورود به کارهای کشاورزی و دامپروری و به مرور زمان توسعه این شهر به فعالیت‌های دیگر نیز پرداختند.
زمینهای هشتگرد قبل از سال ۱۳۲۰ به طور خالصه از طرف دولت عرضه شد.
املاک خریداری شده توسط این فرد شامل ۶۶ آبادی بود که نام برده در سال اول پول خود را از عواید این زمین‌ها مستهلک نمود و
در سال‌های بعد شروع به فروش زمین‌ها به خرده مالکین به ویژه کردها نمود.
به همین دلیل قالب زمین های این منطقه در دست مالکین کرد می باشد.
جاذبه های تاریخی و طبیعی هشتگرد
جاذبه هایی نظیر کاروانسرای شاه عباسی و غار هیو، همراه با آبشار خور و امامزاده جعفر، بازدیدکنندگان زیادی را به سوی خود
جذب می‌کنند.
کاروانسرای شاه عباسی مربوط به دوره صفوی است و در مسیر جاده ابریشم قرار داشته که در زمان خود از
اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
غار هیو نیز از دوره پارینه سنگی باقی مانده و جزء جاذبه‌های طبیعی و تاریخی هشتگرد محسوب می‌شود.
فرهنگی و اجتماعی
از نظر فرهنگی و اجتماعی، هشتگرد مکانی بوده که فرهنگ‌های مختلف را در خود جای داده است.
اقوام کرد، آذری و فارسی‌زبان در این منطقه به‌طور مسالمت‌آمیز زندگی می‌کردند.
این ترکیب فرهنگی نه تنها به‌ویژه در گویش‌های محلی و مراسم سنتی دیده می‌شود، بلکه در بازارها و سبک معماری بومی
منطقه نیز جلوه‌گر است.
جمعیت هشتگرد و توسعه این شهر
شهر هشتگرد با جمعیتی حدود 60 هزار نفر برای استقرار جمعیت سرریز تهران و کرج در دست ساخت و توسعه قرار گرفته است.
روند توسعه کالبدی شهر هشتگرد از ابتدای شکل گیری تا کنون عمدتاً به طرف شمال بوده و
مهمترین علل گرایش شهر به این سمت را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
– عبور جاده تهران تبریز در سمت شمالی در اکثر موارد راه ارتباطی اصلی یکی از عوامل انسانی جهت دهی به رشد
شهرها میباشد و شهرها و روستاها جهت رشد خود را به سمت این راهها میکشانند.
– آزادراه تهران قزوین اگرچه این عامل در کاربری مسکونی نقشی ندارد ولی غالب کاربری صنعتی در امتداد این محور توسعه پیدا کرده و
موجب توسعه فیزیکی شهر شده و به تبعیت از عامل ،صنعتی شهر توسعه یافته است.
وجود راه آهن سراسری در جنوب شهر که به عنوان یک عامل انسانی بازدارنده جلوی رشد شهر را در قسمتهای جنوبی،
گرفته هر چند که در ابتدا احداث آن موجب توسعه و رشد شهر گردید.
– وجود امامزاده و مزار شهر هشتگرد که به عنوان یکی از عوامل انسانی رشد شهر در حاشیه جنوبی موثر افتاده است.
– وجود زمینهای کشاورزی و باغات در حاشیه های، جنوبی، شرقی و غربی این شهر با کیفیت مناسب و عدم
تغییر کاربری آن توسط سازمانهای ذیربط جهت جلوگیری از تخریب زمینهای کشاورزی که به
عنوان یک عامل بازدارنده از رشد شهر در حاشیه جنوبی جلوگیری کرده است.
۶- وجود زمینهای تپه ماهوری با خاک نامناسب در حاشیه شمالی که روند توسعه این شهر را در این قسمت رشد داده و
اغلب زمینهای واگذار شده توسط سازمانها نیز در این سمت بوده است.
در پایان
هشتگرد با حفظ معماری سنتی و مکان‌های تاریخی ارزشمند خود، یکی از مقاصد جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران است.
این شهر، با طبیعت زیبا و مناطق تاریخی متعدد، فرصتی مناسب برای گردشگرانی است که به دنبال تجربه‌ای اصیل و متفاوت از تاریخ ایران هستند.
منابع:
۱- عزیزی،علیرضا. جغرافیای ساوجبلاغ، ۱۳۸۶.
۲- دهخدا، علی اکبر؛ قسمت ه ۱۳۴۵ ص ۲۱۹.
۳- طرح هادی هشتگرد، مطالعات فیزیکی ۱۳۶۴.
