قدمت شهر هشتگرد؟
در ابتدا باید بدانیم هشتگرد کجاست؟
این شهر به عنوان مرکزیت، اصلی ترین و مهم ترین شهرستان ساوجبلاغ استان البرز محسوب می شود.
این شهر به دلیل نزدیکی به تهران و به عنوان مرکز اداری سیاسی شهرستان رو به توسعه نهاد و توسعه خود را مدیون موقعیت نسبی
خود در ارتباط با دسترسی به شاهراه غرب کشور، استقرار شهرک های صنعتی و مجاورت با شهرهای اطراف خود یعنی شهر بزرگ کرج و
قزوین است که در دهه های اخیر به رشد فزاینده‌ای دست پیدا کرد و به یکباره جمعیت و وسعت آن چند برابر گردید.
این روند توسعه قابل مقایسه با دهه های گذشته نمی باشد.
علت نامگذاری هشتگرد…
بر طبق بررسی های انجام گرفته و به نقل از افراد قدیمی ساکن منطقه در مورد وجه تسمیه این شهر اغلب آنها بر این عقیده اند که در زمان رضا شاه ۸ نفر از كُردها با خانواده خود به این ناحیه مهاجرت می کنند و به همین علت این محل هشت كُرد نامیده شد.
کم کم بر اثر استفاده این کلمه توسط ترک زبانان روستاهای اطراف و هشتگرد تبدیل شد.
در لغت نامه دهخدا در مورد هشتگرد آورده شده است: «دهی است از بخش ساوجبلاغ شهرستان کرج که دارای ۸۰۹ تن سکنه،دآب آن از رود کردان و محصول عمده‌اش غله، صیفی، بن شن، انگور و لبنیات است. امامزاده‌ای دارد که بنای آن قدیمی است.»
هشتگرد دارای تاریخچه حدود یک قرن است و از زمان توسعه آن بیش از چند دهه نمی گذرد.
جمعیت اولیه آن را کردهایی تشکیل می دهند که از اطراف صحنه کرمانشاه به ویژه روستای جیحون آباد به این محل مهاجرت کردند.
از بدو ورود به کارهای کشاورزی و دامپروری و به مرور زمان توسعه این شهر به فعالیت‌های دیگر نیز پرداختند.
زمین های هشتگرد قبل از سال ۱۳۲۰ به طور خالصه از طرف دولت عرضه شد.
املاک خریداری شده توسط این فرد شامل ۶۶ آبادی بود که نام برده در سال اول پول خود را از عواید این زمین‌ها مستهلک نمود و در سال های بعد شروع به فروش زمین‌ها به خرده مالکین به ویژه كُرد ها نمود.
به همین دلیل قالب زمین های این منطقه در دست مالکین كُرد می باشد.
جاذبه های تاریخی و طبیعی هشتگرد
جاذبه هایی نظیر کاروانسرای شاه عباسی و غار هیو، همراه با آبشار خور و امامزاده جعفر، بازدیدکنندگان زیادی را به سوی خود جذب می‌کنند.
کاروانسرای شاه عباسی مربوط به دوره صفوی است و در مسیر جاده ابریشم قرار داشته که در زمان خود از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.
غار هیو نیز از دوره پارینه سنگی باقی مانده و جزء جاذبه‌های طبیعی و تاریخی هشتگرد محسوب می شود.
تاریخچه فرهنگی و اجتماعی شهر هشتگرد
از نظر فرهنگی و اجتماعی، هشتگرد مکانی بوده که فرهنگ های مختلف را در خود جای داده است.
اقوام كُرد، آذری و فارسی زبان در این منطقه به طور مسالمت‌آمیز زندگی می‌کردند.
این ترکیب فرهنگی نه تنها به‌ویژه در گویش های محلی و مراسم سنتی دیده می شود، بلکه در بازارها و سبک معماری بومی منطقه نیز جلوه‌گر است.
جمعیت هشتگرد و توسعه این شهر زیبا
شهر هشتگرد با جمعیتی حدود 60 هزار نفر برای استقرار جمعیت سرریز تهران و کرج در دست ساخت و توسعه قرار گرفته است.
روند توسعه کالبدی شهر هشتگرد از ابتدای شکل گیری تا کنون عمدتاً به طرف شمال بوده.
مهمترین علل گرایش شهر به این سمت را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
– عبور جاده تهران تبریز در سمت شمالی در اکثر موارد راه ارتباطی اصلی یکی از عوامل انسانی جهت دهی به رشد
شهرها میباشد و شهرها و روستاها جهت رشد خود را به سمت این راهها میکشانند.
– آزادراه تهران قزوین اگرچه این عامل در کاربری مسکونی نقشی ندارد ولی غالب کاربری صنعتی در امتداد این محور توسعه پیدا کرده و
موجب توسعه فیزیکی شهر شده و به تبعیت از عامل ،صنعتی شهر توسعه یافته است.
وجود راه آهن سراسری در جنوب شهر که به عنوان یک عامل انسانی بازدارنده جلوی رشد شهر را در قسمتهای جنوبی، گرفته هر چند که در ابتدا احداث آن موجب توسعه و رشد شهر گردید.
– وجود امامزاده و مزار شهر هشتگرد که به عنوان یکی از عوامل انسانی رشد شهر در حاشیه جنوبی موثر افتاده است.
– وجود زمینهای کشاورزی و باغات در حاشیه های، جنوبی، شرقی و غربی این شهر با کیفیت مناسب و عدم
تغییر کاربری آن توسط سازمان های ذیربط جهت جلوگیری از تخریب زمینهای کشاورزی که به
عنوان یک عامل بازدارنده از رشد شهر در حاشیه جنوبی جلوگیری کرده است.
– وجود زمینهای تپه ماهوری با خاک نامناسب در حاشیه شمالی که روند توسعه این شهر را در این قسمت رشد داده و
اغلب زمین های واگذار شده توسط سازمانها نیز در این سمت بوده است.
شهرهای مهم اطراف هشتگرد
در مجاورت و فاصله ی یک کلیومتری هشتگرد
ویژگی‌ها: شهری نوساز با کاربری مسکونی و پروژه‌های انبوه‌سازی
اهمیت: دارای ایستگاه مترو، بخش مهمی از طرح انتقال جمعیت از تهران به مناطق حومه
فاصله تا هشتگرد: حدود ۱۵ کیلومتر غرب
ویژگی‌ها: شهری صنعتی و کشاورزی با شهرک‌های صنعتی متعدد
اهمیت: مرکز تولید محصولات کشاورزی و دامداری، دروازه ورودی به استان قزوین
کرج
فاصله تا هشتگرد: حدود ۲۵ کیلومتر شرق
ویژگی‌ها: مرکز استان البرز و یکی از کلان‌شهرهای مهم ایران
اهمیت: قطب صنعتی، دانشگاهی و جمعیتی غرب تهران با دسترسی مستقیم به هشتگرد از طریق اتوبان کرج–قزوین
طالقان
فاصله تا هشتگرد: حدود ۴۰ کیلومتر شمال
ویژگی‌ها: منطقه ای کوهستانی و بسیار سرسبز
اهمیت: مقصد توریستی محبوب با رودخانه و سد طالقان؛ زادگاه شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی مانند آیت‌الله طالقانی
ماهدشت
فاصله تا هشتگرد: حدود ۳۰ کیلومتر جنوب شرق
ویژگی‌ها: منطقه‌ای رو به رشد در حاشیه کرج
اهمیت: دسترسی به مناطق روستایی، مسیر جایگزین به سمت استان مرکزی
نکته پایانی درباره شهر هشتگرد
هشتگرد با حفظ معماری سنتی و مکان های تاریخی ارزشمند خود، یکی از مقاصد جذاب برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران است.
این شهر، با طبیعت زیبا و مناطق تاریخی متعدد، فرصتی مناسب برای گردشگرانی است که به دنبال تجربه ای اصیل و متفاوت از تاریخ ایران هستند.
منابع:
۱- عزیزی،علیرضا. جغرافیای ساوجبلاغ، ۱۳۸۶.
۲- دهخدا، علی اکبر؛ قسمت ه ۱۳۴۵ ص ۲۱۹.
۳- طرح هادی هشتگرد، مطالعات فیزیکی ۱۳۶۴.
افزودن دیدگاه